Kerkstraat 3 – 8, 1191 JB
Ouderkerk aan de Amstel
Rijksmonument 31961
Het Museum Amstelland, voorheen Oudheidkamer en historisch museum, is gevestigd in voormalige diaconiehuisjes (1733). Het heeft een prachtige collectie voorwerpen uit de regionale geschiedenis w.o. keramiek. Het is gevestigd in zes voormalige diaconiehuisjes in eigendom van de van de Amstelkerk (PKN), daterend uit 1733. De diaconie van de Hervormde kerk had huisjes voor behoeftige weduwen. We weten dat dit voor 1733 al het geval was, want toen is besloten de toenmalige huisjes af te breken en nieuwe te bouwen. Deze huisjes uit 1733 staan er nu nog steeds. De laatste bewoner vertrok in 1978. Aanvankelijk wilde men de pandjes slopen maar uiteindelijk werden ze beschikbaar gesteld aan de Wereldwinkel en de Oudheidkamer. De Oudheidkamer werd Historisch Museum Ouder-Amstel en heet nu Museum Amstelland. Het biedt plaats aan een vaste expositie over de geschiedenis van Ouder-Amstel en wisselexposities over zeer diverse onderwerpen.
De huisjes waarin het museum gevestigd is kennen een bewogen geschiedenis. Vanaf de Kerkstraat kijken we eigenlijk tegen de achterkant aan. De ingangen van de woninkjes, en dus van het museum, zijn achterom. De straat liep vroeger namelijk aan de andere zijde. Zoals in het museum nog te zien was er in ieder huisje een kleine kamer met een bedstee, en een opgang naar de zolder. Ook had iedere woning een schouw met een schoorsteen. Waterleiding was er niet. Water werd geput uit een put bij de kerkmuur, waarvoor een geringe vergoeding betaald werd. Ook een toilet ontbrak, er was een gemeenschappelijke plee die nog af en toe te bezichtigen is. Omstreeks 1900 werd een oud gebouw aan de Amstel afgebroken en vervangen door een paar grotere diaconiehuizen.
Het rijtje langs de straat raakte na Wereldoorlog II danig in verval, zodat een aantal ervan zelfs onbewoonbaar verklaard werd. In 1961 wordt in de gemeenteraad een voorstel behandeld om de brug, de bakkerij en de diaconiehuisjes te slopen en er een verkeersader van te maken. De stemmen staken en het voorstel wordt aangehouden. In 1963 komt het terug en weer staken de stemmen. In 1968 worden de huisjes tot monument verklaard. Het kantoor van de begraafplaats trekt er in er komt een informatiekantoortje annex VVV over de historie van Ouder-Amstel. Dat groeit uit tot Gemeentelijke Oudheidkamer, en na vertrek van het kantoor van de begraafplaats tot Historisch Museum. Het beheer van de begraafplaats vindt nu geheel plaats vanuit het woonhuis bij de ingang van de begraafplaats.
Als we in Amstelland niet pompen, staan we met onze voeten in het water. Het is dus pompen of verzuipen. We beseffen dat niet van dag tot dag, maar veen en water hebben de geschiedenis van Amstelland bepaald.
Museum Amstelland toont in het thema droge voeten onze verwevenheid met dat veen en water. In samenwerking met het Waterschap Amstel Gooi en Vecht vertelt het Museum over de bepalende rol van het waterschap, onze oudste democratische instelling om polders droog te houden. Het mooiste symbool is een hensbeker uit het tweede kwart van de 18e eeuw. Een bijzonder glas, een van twee in Amstelland overgebleven exemplaren. Daarmee beklonken de bestuurders en hoogheemraden hun besluiten na de vergadering letterlijk.
Een animatie van drie minuten laat zien hoe de polder De Ronde Hoep vanaf 1200 veranderde van een ‘verhoging’ naar een dal. Plaatsvervangend dijkgraaf Albert van Bladeren vertelt hoe het ook in onze tijd misging bij Wilnis. Op de oude kaarten ziet u hoe ons gebied zich heeft ontwikkeld. U kunt kijken hoe de kaart van de plek waar u nu woont er vanaf 1814 uit heeft gezien. U kunt werktuigen bekijken waarmee onze voorouders veen uit het water veranderden in turf voor de verbranding. En u kunt zelf water wegpompen. Symbolisch, dat wel, maar als u stopt loopt het weer vol.
De vaste tentoonstelling behandelt de historie van het gebied Ouder-Amstel (Ouderkerk/Duivendrecht/Waver). Bijzonder is het zgn. Benningh-object: een fraaie kaart van Amstelland die de 16e eeuwse, waterstaatkundige situatie weergeeft. De verzameling van objecten uit de gemeente bestaat o.a. uit gebruiksvoorwerpen, vaandels en ander textiel, keramiek (keramisch atelier H. van Akkeren), porselein w.o. Amstelporselein, enkele middeleeuwse stenen en de deksel van een middeleeuws kinderdoodkistje. Daarnaast zijn er tijdelijke tentoonstellingen die een relatie hebben met de omgeving.
Het museum heeft een bibliotheek die voor studiedoeleinden beschikbaar is. Het museum beschikt over duizenden foto’s en prentbriefkaarten. Een groot deel van deze collectie is gedigitaliseerd en eenvoudig toegankelijk. Er is een verzameling en kaarten uit de 17e, 18e en 19e eeuw.
Het Historisch Kwartier is het hart van het beschermde dorpsgezicht van Ouderkerk aan de Amstel.